Ao abrirmos un xornal imos atopar no seu interior textos de moi distintas características formais e estilísticas; os xornais son moito máis que unha recompilación de noticias sobre sucesos acaecidos, neles atopamos información pero tamén interpretación dos feitos.
Esta variación textual é lícita e ademais enriquecedora pois, grazas ás explicacións e valoracións que fan expertos/as, os lectores e lectoras podemos interpretar mellor o alcance dalgúns feitos que, doutro xeito, se nos escaparían, pois é obvio que os coñecementos que temos sobre moitos temas é moi limitado. O que xa non é lícito é que o/a xornalista ofreza unha visión particular dos feitos como se se tratase dunha verdade obxectiva: se quere expor un feito debe redactar un tipo de texto e se quere opinar debe escoller outro tipo de texto diferente.
Hai unha máxima xornalística que di: a opinión é libre, os feitos sagrados. Isto débeno ter claro os/as profesionais pero tamén os/as lectores/as, que á hora de abrir a prensa han recoñecer os diferentes xéneros xornalísticos e que é o que van atopar en cada un deles. Cómpre distinguir:
Como xa se dixo, os xéneros informativos son aqueles nos que o/a xornalista se limita a informar de xeito obxectivo sobre algunha nova de actualidade. Os principais xéneros nos que podemos atopar información son a noticia, a reportaxe e a crónica, aínda que só na noticia (e algúns tipos de reportaxes) atopamos un xénero informativo puro. Imos analizala en detalle.
Tipo de texto que informa sobre algún feito novidoso de actualidade que teña interese para un gran número de lectores/as.
Unha noticia debe cumprir tres principios básicos: claridade, brevidade e obxectividade. Pero ademais ten que adaptarse a uns requisitos temáticos, formais e lingüísticos concretos:
Entre a entrada e o corpo da noticia acostuma aparecer o nome da axencia ou do reporteiro que redactou a noticia e a cidade desde onde se envía.
Esquema
Como xa dixemos, os medios de comunicación non teñen como único cometido a información senón que tamén constitúen un importante vehículo de difusión de ideas. Por iso atopamos neles abondoso espazo reservado aos artigos de opinión nos que os/as autores/as (sexan redactores, colaboradores ou lectores) poñen de manifesto a súa particular forma de ver un determinado tema, é dicir, valoran e xulgan un tema coa intención de influír na opinión dos/das lectores/as.
Dependendo de quen sexa o autor/a, distinguimos os seguintes tipos de textos de opinión:Trátase dun artigo que explica e valora un feito de actualidade de gran transcendencia. Acostuma publicarse nun lugar fixo e destacado do xornal (case sempre a primeira páxina). Aparece sen asinar porque o seu contido non reflicte o sentir dunha persoa individual senón que marca a opinión do equipo directivo ou a empresa propietaria do periódico.
Nalgúns xornais non existe un editorial propiamente dito (ou só aparece en ocasións moi especiais nas que o equipo directivo cre necesario tomar posición sobre un tema determinado), o seu lugar ocúpano unha serie de artigos de opinión de persoas que coinciden ideoloxicamente coa liña editorial do xornal.
A estrutura do editorial non é fixa, mais é frecuente que logo do título se presenten os feitos (de maneira subxectiva), seguidos dunha explicación crítica e dunha argumentación para tentar convencer os lectores, para rematar cunha conclusión.Os artigos son escritos por persoas que colaboran de maneira ocasional ou permanente co xornal ou revista. Algunhas veces están escritos por persoas moi entendidas nun determinado tema, case nunca xornalistas, e isto dálle prestixio ao xornal.
Sempre van asinados polo seu autor, que desta maneira se responsabiliza sobre as opinións que nel verte. Se o autor colabora habitualmente co xornal, os seus artigos adoitan ocupar un lugar fixo e denomínanse columnas.
Os temas dos que tratan son diversos: económicos, políticos, culturais… e non teñen por que ser de actualidade.
O ton dos artigos é tan variado como os temas dos que trata: irónico, transcendente, sarcástico… e as súas características lingüísticas dependen da habelencia lingüística do autor, ás veces chegan a ser pezas de gran transcendencia literaria.
ExemploUnha crítica é un artigo no que o/a autor/a analiza e opina sobre un libro, unha película, un disco, unha exposición… e valóraa de maneira positiva ou negativa. Como toda valoración, é un texto de tipo subxectivo e , polo tanto, sempre debe ir asinada para indicar a autoría.
Exemplo
Isa Alvela, Praza Pública
Aínda que cando lemos o xornal busquemos "o chiste" coa única finalidade de esbozar un sorriso, o certo é que se trata dun xénero de opinión máis. Cada xornal traballa cun humorista, que é o encargado diario desta sección. Nela, grazas a unha gran capacidade de concisión do autor, e por medio da mestura de debuxo e palabras, reflexiónase sobre algún aspecto da actualidade.
Son textos enviados polos/as lectores/as para opinar ou informar dalgún aspecto da actualidade. A intención de quen escribe non é informar ao xornal senón ao resto da comunidade. Aparecen publicados todos xuntos nunha sección pero cada autor/a identifícase co seu nome e lugar de residencia.
A forma destes textos é similar á de calquera outra carta:
Nos medios de comunicación en soporte papel a opinión está limitada a estes textos que acabamos de analizar, mais nos xornais dixitais as posibilidades son moito máis amplas, pois en todos os textos (sexan de tipo informativo ou de opinión) ofrécese a posibilidade de que sexan comentados polos/as lectores/as, e incluso de que se produzan debates entre varias persoas que opinan. Ademais, calquera lector/a pode compartir un texto a través das redes sociais co que o propio artigo e tamén o debate que xera segue vivo tamén fóra do propio medio que o orixinou.