O símil ou comparación

Non sempre que queremos describir algo atopamos o adxectivo adecuado, ás veces mesmo nin existe na lingua, pero o que si temos sempre é a posibilidade de comparar unha cousa con outra que se lle asemelle e desta maneira deixar claro o que queremos dicir.

Fíxate na seguinte frase “Escribir un poema é como facer un rego no que sementar palabras”; hai moitos adxectivos que poderiamos aplicar para definir a actividade de escribir (difícil, arriscado, comprometido...) pero ningún deles recolle a totalidade do que queremos dicir, porén isto conséguese a través da comparación que acabamos de establecer onde se poñen de manifesto reflexións como: o esforzo, a esperanza, o compromiso, o respecto pola terra...
A comparación é un recurso que está moi presente non só na linguaxe literaria senón que é habitual na linguaxe cotiá, incluso é un dos procedementos máis rendibles na fraseoloxía. Fíxate:

Dise que “Alguén está coma un garabullo”  (delgado), ou  “coma un odre” (gordo), que “alguén fai  coma quen oe chover” (faise o despistado), dicimos que “alguén come coma un paxariño” (é pouco comedor) ou que  “come coma limas” (que come moito e de todo), dise que “alguén traballa coma un burro”  (arreo)...

Para realizar unha comparación guiámonos polo seguinte esquema:

A metáfora

É un procedemento que se parece ao anterior en canto a que tamén se establece unha relación entre dous elementos que teñen semellanza mais, a diferenza daquel, aquí non se produce unha comparación senón que directamente se substitúe a palabra por aquel elemento co que ten o parecido.

Así por exemplo, podemos imaxinar que as fachadas das casas son coma as caras das persoas e que, polo tanto, teñen ollos (as ventás) e incluso boca (a porta). A partir de aquí construímos a metáfora, e podémolo facer de dúas formas:

• metáfora impura: os dous elementos (o real e o imaxinario) aparecen na frase:  as ventás son ollos  que miran o mundo.
• metáfora pura:  só aparece o elemento imaxinario: ao chegar a noite, a cidade chiscaba os ollos.

Tamén as metáforas son procedementos que se empregan habitualmente, non só na linguaxe literaria; a mostra está en que todos usamos expresións coma:  ter cara de can, ter cara de lúa chea, comer cos ollos, estar no allo, andar na lúa, ser un bo puntal, ser (algo) todo palla...

A personificación

Consiste en atribuír calidades propias dos seres humanos a animais, elementos da natureza, obxectos, ideas...  É unha figura que, obviamente, ten rendemento cando a descrición que estamos a facer é dalgún deste tipo de realidades.

Ás veces as personificacións aparecen mesturadas con metáforas. No exemplo que utilizabamos para explicar a metáfora (ao chegar a noite, a cidade chiscaba os ollos.) tamén podemos ver un claro exemplo de personificación pois “chiscar os ollos” é algo propio dos humanos.

É frecuente utilizarmos este tipo de recursos cando facemos descricións de elementos da natureza: o río baixa cantando, as nubes choran, as montañas agochan o sol,  as estrelas sorrín...

A hipérbole

Consiste en esaxerar as características dalgún elemento coa finalidade de chamar a atención sobre el (estar cego por alguén, vir voando, ter todo o ouro do mundo...).

É un recurso empregado, sobre todo, na caricatura onde o que se busca é precisamente agrandar os trazos característicos e definitorios dunha persoa (ten orellas de elefante, bota lume polos ollos, o seu pelo é estropallo, é máis ruín ca o demo...).