A linguaxe do vento

A linguaxe do vento

Liberdade, igualdade, fraternidade... E diferenza. Hai uns anos, Umberto Eco tivo a boa ocorrencia de engadir este cuarto referente ao clásico lema da revolución democrática. O dereito á diferenza forma xa parte dun novo sentido común civilizador. Claro que..., hai diferenzas e diferenzas. Aínda hai quen se ampara na “diferenza cultural” (a tradición, o costume, a caraba  en sete tomos!) para xustificar o inxustificábel. Por exemplo, dous deses disparates en hemisferios distintos: a amputación do clítoris das mulleres novas ou o dereito a mercar e ter un arsenal de armas na casa. Ás veces, a cultura serve para todo, mesmo para darlles escusa aos máis animais do lugar.

-Pero, home, por que tiran esa cabra dende o campanario?

-Por cultura! É unha tradición centenaria!

-E dígame, que antigüidade ten?

-Xa lle digo. Centenaria, centenaria... Hai polo menos cincuenta anos que tiramos a cabra dende o campanario.

Son esas mentes obtusas as que utilizan retrousos intimidatorios do estilo de “Fáleme en cristián!”. Ben, pois falando en cristián ou en budista, parece claro no mundo dos valores contemporáneos que o respecto á pluralidade relixiosa, cultural ou lingüística é tan necesario como o respecto á biodiversidade. O dereito humano á diferenza ten un límite claro: que non desprace, que non esmague os outros dereitos humanos.
Unha lingua é unha creación tan preciosa coma un bosque de faias, tan valiosa coma unha catedral da imaxinación. As linguas, as culturas, son bens para compartir. Por iso, a perda, a extinción dunha lingua, é un cráter doloroso na paisaxe humana, na xeografía emocional do planeta.

A actualidade informativa sacódenos con noticias dramáticas. Unha lei non escrita do xornalismo di que as boas noticias non interesan ao público. Ben, hai excepcións notorias: un descubrimento médico ou un acordo de paz. Mais, volvendo ás malas noticias, hai algo especialmente triste naquelas que nos informan da morte do último falante dunha lingua. O caso máis recente é o dunha anciá chinesa, Yang Hanauyi, que levou con ela todo un universo, o do nushu, unha lingua coa singularidade de que só era utilizada por mulleres. Un imaxina no aire miles de palabras orfas, buscando o abeiro dunha boca.

O nushu, ese enxame de seres alados, foise co vento. Mais ao teclear este epitafio dunha lingua, o fío nervioso que conecta os meus dedos coa razón pesimista crúzase co sempre imprevisíbel e diletante trasgo que esconxura as malas noticias. Di un poema de Fernando Pessoa: “Oio o vento / e só por iso paga a pena vivir.” Oíde o vento: fala o nushu das mulleres chinesas.

Manuel Rivas, A corpo aberto.

 

---